Heger tu welatê xwe ji ber şer an şikest û şopandinê hêlîyî, di Almanyayê de mafê te ye ku penaberî bixwazî.

Divê tu daxwaza penaberî bidî. Desteya Navneteweyî ya ji bo Koçberan û Penaberan (BAMF) li ser vê daxwazê biryar dide.

Di vê vîdyoyê de tu dikarî kurtasîya mafê penaberiyê li Almanyayê bi zimanên cuda bistî:

Heger tu daxwaza penaberiyê kirî, tu dest bi “Ezmanê mayînê ya demkî” dikin (wekî “nasname” jî tê zanîn).

Guhêrrandin / Guhdarî (Interview)

Heger Almanya berpirsek daxwaza penaberiyê te be, guhdarî (interview) di BAMFê de tê kirin. Ev fursêtê te ye ku daxwaza xwe rûmet bikî. Guhdarî demek pir girîng û biryarî ye. Ji kerema xwe bi başî xwe amade bike. Ev gelek girîng e!

Tu dikarî rojên xwe ya pêşveçûnê bi rêza demê binivîsî û heke belge hene, wan jî bi xwe bîne. Tu dikarî jî li navçeya şêwirmendiya penaberan daxwaza civînê ya amadebûnê bikî.

Li vir tu dikarî zêdetir agahî bi zimanên cuda li ser qanûn, mafên xwe, guhdarî, dibistan û kar di rêwîtiya penaberiyê de bibî:

Cihê Niştînê

Di destpêka pergala penaberiyê de tu di nav “Navenda Pejirandinê” de dijî (ku di zimanê xwe de tê gotin “Erstaufnahme”). Tu dikarî heta wê demê ku biryar tê danîn, li wir bimînî, an jî tu were veguhastinê bo cihê din.

Belê, tu nikarî xwe cihê xwe ya niştinê di Almanyayê de bijartî. Te radin herêmek an gundek taybet û tu divê li wir dijî, di malekê an campê de. Tu dikarî daxwazê veguhastinê ji navenda pejirandinê bo cihê din bidî. Jî tu dikarî daxwazê veguhastinê ji bajarek bo yê din bikî — lê divê tu sedemekî baş hebî, çimkî gelek caran daxwaz tên red kirin.

Li vir tu dikarî agahiyên din bi Almancî û Îngilîzî bibî:

Ev dikarin sedemanên veguhastinê bin:

• Karêkî ku tu dikarî li bajarekî din dest bi wê bikî
• Endamên malbatê ku tu dixwazî bi wan re di bajarekî din de bijî
• Xebatkirina olê xwe (mînakî mezhebek taybet)
• Parastina endamê malbatê
• Destpêkirina lêkolînê (xwendinê zanîngehê)
• Destpêkirina fêrgehê (ausbildung)

Bifikire ku tu divê hemû tiştan belge bikî û baş vexwazî.

Name (Mektûb)

Heger tu vegerî, tu divê navnîşana xwe ya nû bidî BAMFê, rêveberiya xwerû (Ausländerbehörde) û belkî jî dadgehê. Ev gelek girîng e, çimkî nameyên fermî her tim tên şandin ser navnîşana dawîn ku tu daî. Bi zû xwe agahdar bike li ser nameyên ku ji aliyê rêveberiyê têne şandin, çimkî ew nameyan zanyariyên girîng û demjimêran kurt hene, û tu divê di dema wan de bersiv bidî.

Belge

Bo nîşandanî nasnameya xwe di Almanyayê de li hember rêveberiyê, baş e ku tu hemû belgeyên fermî ku hene pêşkêş bikî. Pasporta rêwîtiyê (reisepass) belgeya herî baş e. Di qanûnê de tê gotin ku heger tu pasporta xwe hebî, divê tu bidî rêveberiya xwerû. Dixwazim bêjim, gelek caran pasport di rêya revînê de tê wenda kirin an tê dizoîn. Tu dikarî vê tiştê ji BAMF an rêveberî re rave bikin. Pasport jî radestkirinê dide asan. Lê bo destnîşanên mayînê (Aufenthaltstitel) û destûra karê, rêveberiyê pir caran hewceye pasportê.

Di destpêka perwerdehiya penaberiyê de tê kontrol kirin ka Almanya an welatekî din a Ewropayê berpirs e ji bo pergala penaberiyê. Ev tê gotin: Rêzefê Dublînê (Dublin-Verordnung).

Bibore, tu nikarî biryar bidî ka kîyê ku daxwaza penaberiyê te kontrol dike. Ji ber vê yekê, divê ev tiştan were fêmkirin:

• Kengî û li ku tu têketî Yekîtiya Ewropayê (EU)?
• Ma tu malbatê li welatên din ên EU hene?
• Ma tu berê daxwaza penaberiyê di welatê EU de kiribî?
• Ma tu bi vizayekê ya welatê din hatî Almanya?
• Ma tu di welatê din de hatîyî pêçûnê (fingerprint) dan?

Heke Almanya bibîne ku welatekî din a EU berpirs e, daxwaza te “nanas e” (unzulässig). Ev wateya vê ye: tu divê vegerî wê welatê ku daxwaza te tê kontrol kirin.

Tu mafê te heye ku sebeban binivîsî ku ji bo wan tu nikarî vegerî vê welatê. Ji kerema xwe ev tiştan bîne balê:

Daxwaza penaberiyê “nanas e” (Unzulässig):

• Tenê 7 roj dem heye bo daxwaza şikayetê û Eilantrag.
• Ne her dem şikayet an Eilantrag dikare xêrê bidin.
• Almanya 6 meh dem heye da ku te vegerîne.
• Şikayet an Eilantrag dikarin ev demê dirêj bikin.
• Heke tu xwe veşerî û deriyê xwecihê fêm bike, ew dikarin demê vegerandinê 1 sal dirêj bikin – dê 18 meh dem hebin.

Sebebên girîng ku tu dikarî bêjî:

• Ji sedema nexweşiyê tu nikarî rêwîtîyê bikî.
• Welatekî EU ku divê tu vegerî, “kêmasiyên pergala perwerdehiyê” hene – wateyê tiştên bingehîn wekî cihê xebatê, nivîn, an jî sabûn nîn in.

Li vir tu dikarî agahiyên zêde bi zimanên cuda li ser “pergala Dublînê” bibînî:

Li vir jî têkiliyên û agahiyên bi zimanên cuda yên li ser welatên din a Ewropayê hene, ku dikarin ji te re alîkariyê bikin heke tu dikarî ji ber prosedura Dublînê were vegerandin:

Heke tu xwe veşerî û deriyê xwecihê fêm bike, ew dikarin demê vegerandinê 1 sal dirêj bikin – dê 18 meh derbasdar be. Deriyê xwecihê vê dibêje “veşartin” (Untertauchen).

Ji ber vê yekê, tu divê belgeyên xwe ji bo nîşandanê ku tu xwe ne veşartî, lê bi tesadûf an bi sedema girîng li wir nebûyî, bihev bikin.

Heke tu randevûyeke li deriyê xwecihê jê bibî, divê tu berê xwe biwan ragihînî. Ji bo vê yekê tu pêdivî sedemeke girîng heye – herî baş e ku tu navnîşekê nexweşiyê ji bijîşkê bistînî. Ev navnîşê bi e-nameyekê bişîne deriyê xwecihê berî randevûê.

Heke polîs hewl da ku ji bo vegerandinê te bigire û te nehatin dîtin, tu divê belgeyê bide ku tu xwe ne veşartî. Ji bo vê yekê, nameyek bişîne deriyê xwecihê ya herêmî (Kommunale Ausländerbehörde) û jî BAMF (heke daxwaza Dublînê ye) an jî LDS – deriyê giştî ya biyanî (Zentrale Ausländerbehörde) – ji bo vegerandinên din. Tu dikarî e-nameyê an faksê bişînî.

Têkiliya deriyê xwecihê ya herêmî tu dikarî li nameyan yên wan an li malpera wan bibînî. Têkiliya BAMF û LDS tu dikarî li beşê: Têkiliyên me bibînî.

Belgeyên ku tu divê amade bikî:

• Wêneyên xwe li malê, di rojan cuda de.
• Belgeyên nexweşî an şehadetnameyên nexweşxaneyê.
• Biletên rê, biletên otobûs, qebûlnameyên firotanê, kartên têketinê – her çi ku dîyar dike ku tu li cihê din bûyî. Tu dikarî jî wêne li wan cihan bistî.
• Hevalên te an malbata te dikarin bi nameyekê şahî bidin ku tu bi wan re bûyî. Ev dikare bi şehadetnameyekê (eidesstattliche Versicherung) were nivîsandin û îmze kirin.
  Şablonan çapkirinê ji bo rewşên acil

Navê te divê her tim bi rastî li ser sundûqê nameyê werbigere. Tu an kesekê din divê her hefte carekê sundûqê vala bikin. Li deriyê malê an di odeya te de divê bibe wekî tu her tim li wir yî. Cîran divê bibînin ku tu her tim li malê yî.

Biryara ji hêla Desteya Federaliyê ve (BAMF) bi nameyek zêrîn bi nivîs tê şandin. Heke tu parêzer(ê) hebe, ew nameyên wî/wê dide.

Heke biryar pozîtîf be, tu dikarî bimînî – lê tu divê gelek tiştên din yên derbarê karûbarê edari bidî îcra û dikare hewceyê alîkariyê ji şêwirmankaran ya koçberan be. Lê tu mafê mayînê ya demdemê yê li Almanyayê digirî.

Hene 3 celebên biryarên nebasdar:

Nenas e / Neqebûlkirî (Unzulässig):

Di rewşa redkirina Dublînê an jî daxwaza dubare ya penaberiyê (“Folgeantrag”) de têne bikaranîn. Agahiyên zêde li ser prosedura Dublînê tu dikarî li vir bibînî:

Tenê bê sedem (Einfach unbegründet):

Di biryara BAMF de tê gotin: Daxwaza te “tê red kirin.” Tu 2 hefte heye da ku şikayet (klage) bidî. Ev şikayet ji te re parastinê dide berî biryara dadgehê û vegerandinê nikare were kirin heya ew biryar tê dayîn. Ji ber vê yekê tu ne hewceyê daxwaza zû yî.

Rast e bê sedem (Offensichtlich unbegründet):

Tu tenê 7 roj heye da ku şikayet (klage) û daxwaza zû (Eilantrag) bidî. Ev şikayet ji te re ne parastinê dide, ji ber vê yekê divê tu zêdetir jî daxwaza zû ya ji bo parastina dijî vegerandinê bidî.

Pergala penaberiyê ya Almanya gelek zehmet e, ji ber vê yekê nikare hemû agahî bi formek kurt were danîn. Ji kerema xwe, hertiştên din li brosûra me jî bixwîne:

Şêwirmana belaş li ser prosedura penaberiyê li Saxony

Heke li wir nikaribin alîkariyê bidin, şêwirmankar dikare parêzerên taybet pêşniyar bikin. Ji kerema xwe, yek ji şêwirmankaran hilbijêre an şêwirmankarek nû agahdar bike ka kî çi alîkariyê ji te re kiribû. Bi dawiyê tu dikarî roja randevûê bisekinî, lê gelek caran divê çend roj an hefte bisekî. Ji ber vê yekê rûniştinê dereng neke. Heke demek şikayetê heye, serê ser wê gotinê an nivîsî bi şêwirmankaran re bêje. Ji kerema xwe, hemû belgeyên girîng bi xwe bîne: mînakî: sertîfîkaya kursa zimanê, peymana kirê, peymana karê, nameya bijîşkî, û hwd.

Vegera xweçûnê ji Almanyayê

Heke tu dixwazî Almanyayê ji xwe vegerî, dikarî daxwazek bo piştgirî bidî. Li vir agahiyên bi zimanên cuda yên hukûmeta Almanyayê bibînî:

Mixabin, ev agahî tenê bi karanîna AI tê wergerandin. Ji kerema xwe alîkariya me bikin ku em wê baştir bikin û e-nameyek ji me re bişînin: info@bringbackourneighbours.de

Ji bo ku tu bikaribî dersînorkirinê bidî sekinandin, pêdivî ye zana bî ka vegerandinê di bendê de ye an na û ew xeter çiqas mezin e:

• Mayîneke tehemûlkirî “Duldung” bi gelemperî tê wateya xetereya dersînorkirinê.
• Ev mayînên tehemûlkirî wiha dibêjin: “Di roja dersînorkirinê de bêyî ku derbasdariya wan çi be, diqede.”
• Bi taybetî xeternak e heke mayîneke tehemûlkirî tenê 3 mehan derbasdar be.
• Tehemûlkirina kar “Beschäftigungs-Duldung” an tehemûlkirina perwerdeyê “Ausbildungs-Duldung” xetereyek çênake.
• Tewra ku hûn sertîfîkayek rûniştinê ya demkî “Bescheinigung über den vorübergehenden Aufenthalt”, ku wekî “BÜVA” jî tê zanîn, bistînin jî, xetere zêde ye. BÜVA kaxezek DIN A4 ye ku ji hêla rayedarên koçberiyê ve wekî “karta nasnameyê” tê dayîn. Ew pir caran tenê ji bo mehekê derbasdar e û xetereya dersînorkirinê ya mezin dihewîne. Ji kerema xwe heke hûn li şûna “Duldung” (destûra rûniştinê ya tehemûlkirî) BÜVA bistînin, di zûtirîn dem de ji navendek şêwirmendiyê şîret bigirin.
• Her wiha hûn dikarin ji bo randevûyên li cem rayedaran werin dersînorkirin. Ger randevûyek neasayî be, divê hûn baldar bin û randevûyê betal bikin.
• Heke te pasaporta xwe radest nekiribe jî, tu dikarî werî dersînorkirin.
• Tewra ku we ji bo destûra rûniştinê serlêdan kiribe jî, hûn dikarin berî ku rayedarên koçberiyê li ser serlêdana we biryar bidin werin dersînorkirin. Hûn dikarin bi pêşkêşkirina serlêdanek bilez a din an jî bi daxwazkirina sozek ji rêveberiya dewletê ku ew ê we dersînor nekin, pêşî li vê yekê bigirin. Parêzer an navendên şêwirmendiyê dikarin di vê yekê de bibin alîkar.
• Kesên xwedî destûra rûniştinê, destûra rûniştinê, û welatiyên YE yên xwedî azadiya tevgerê ne di xetereyê de ne.
• Tew piştî gelek salan li Almanya, an jî heke karekî we hebe, nexweş bin, an jî zarokên we biçin dibistanê, dersînorkirin mimkun e.

Ma’naya Duldung (muqateya demdemê) çi ye?

Duldung statûyeke xerab e. Gelek mafên te nayên pejirandin, mînakî tu nikarî xwe bi xwe hilbijêrî ku li ku dijî.

Lê ev ne wateyê ku her dem xetereya vegerandinê heye. Hin kesan gelek salan bi Duldung li Almanya dijîn. Xetereya vegerandinê bi taybetî li gorî rewşa kesêkê ye.

Lê Duldung gelek kêş û asteng dixwîne:

Bi Duldung tu nikarî dîsa têketî Almanya. Ji ber vê yekê, bi balê li ser gerên li derveyê welatê be.

Duldung her gav dema qadê xwe heye, pir caran 3 an 6 meh. Lê dibe ku tu di vê dema de, bê hişyarî were vegerandin. Xetere mezin e heke li ser Duldung tê nivîsandin: “Di roja vegerandinê de, her çend ew derbasdar e, qedê dibe,” an gotineke bi hevaheng.

Li ser gelek Duldungan hene şert û qada din:

• “Divê li [navnîşekê] bimînî”: Ev wateyê tu divê tenê li vê navnîşê bimînî. Heke tu dixwazî vegerî cihê din, divê berê daxwazekê bidî deriyê xwecihê û ew pêdivî ye ku razî be. Ev gelek dem digire û pir caran hewce dibe ku tu kar hebe. Heke tu xwedî karî ne, dikarî bi heval an nasînekê odeyeke din bigirî. Lê ferman e ku tu divê li navnîşê ku li ser Duldung tê nivîsandin bimînî.
• “Kar kirin ne destûr dide”: Wateyê tu nikarî kar bikî.
• “Kar kirin tenê bi destûr”: Wateyê tu û karxwazê te divê bi hev re daxwazek bidin deriyê xwecihê.

Li vir tu dikarî agahiyên zêde bibînî li ser destûra kar kirinê:

Tu dikarî bi rêya qanûnî şikayetê bikî li dijî ev qedan, û daxwazek bidî da wan qedan were rakirin. Bi Duldung zêdetir zehmet e ku tu kar an jî cihê dijîn bibînî, çimkî karxwaz û xwedîmal pir caran fêm nakin Duldung çi ye û şerm dikin ji ber ku Duldung tenê ji bo demek kurt e. Pir caran heval, malbat an alîkar dikarin alîkarî bidin ku tu bi torên wan kar an mal bibînî.

Li vir tu dikarî agahiyên girîng li ser maf û berpirsiyaran bi Duldung, bi dengê bixwînî:

Duldung nasnameyeke ne ye. Ev wateyê ew nîşanê nasnameya te ne ye. Ji ber vê yekê dikare kêşên çêbikin heke tu dixwazî lasênsê ajotinê bistînî, Sim-Karte bikirî an jî hesabekê bankê vekî.

Pêdiviya pasportê

Heke tu Duldung heye û pasportê ne dayibî, deriyê xwecihê hewldide ku pasportê bistîne. Ew gelek rêyên hene da te mecbûr bikin – wekî ku qada karê bigrin an jî teqezê çêkin ser madeyanê civakî.

Tu hewceyî ye ku “êşkarî bikî” – wateyê tu divê hewl bidî ku pasportê bistînî û nasnameya xwe nîşan bidî. Heke tu hewl didî ku pasportê bistînî, hemû şîrove binivîse: konsolos girt, malbat bang kir, û hwd.

Li vir tu dikarî agahiyên bi zimanên cûda li ser pêdiviya eşkarî û bistîna pasportê bibînî:

Hin welat dikarin tenê bi pasportê vegerînin. Heke tu pasportê bidî deriyê xwecihê, ew xetereya vegerandinê zêde dike. Lê heman demê, tu hewceyî nasnameyê yî û pasportê jî hewce ye da ku destnîşana mayînê bigirî. Lê hin welatan jî hene ku dikarin bê pasport vegerînin – mînakî: Gürcistan, Pakistan, an Tunîs. Li vê rewşê xetere bi pas an bê pas berabere.

Li vir tu dikarî agahiyên bibînî ku çawa bi Duldung jî dikarî destnîşana mayînê bistînî:

Tirs, hêrs an nenasibîya xewê (xewneketin) bersivên asayî yên giyan û gubara te ne, dema ku tu li ber xetereya radestkirinê dimînî. Çimkî xetereya radestkirinê têkiliyeke pir giran a stresê dide.

Sedema vê xetereyê qanûn û rêveberiyên kirînên azadî û cinsparêz in. Ev pirsgirêkan bi şîretên jêr nabe qetê. Lê belkî hinek şîret dikarin alîkariya te bikin ku tu bi xwe bibînî, dema ku tu têyî panîkê. Belkî ev şîret dikarin hêzê te zêde bikin û tu bikarî berbiçî bikî li dijî radestkirinê.

Heger tu têyî tirsê giran an panîkê yî, an wisa hiz dikî ku tu li dîrokê ne yî, wisa ku li cîhanê tunî yî – tu dikarî bi hestêkî çêtirî xwe vegerînî.

Ev dikare ji şokê xilas bikî. Mînak:

• Tam / test kirin: bite li limonê an bîberê tîj, an jî çîkekî tîj biçe
• Bîhn / hestkirina bîhnê: bîhna limonê, lavenda, patchoulî an her bîhna ku ji bo te xweşik e, nêzî navê xwe bike
• Hestkirin: bi topekê masajê, firçeyek an tiştekî qirêjî li ser go têkeve; dikarî jî lastîkek li destê xwe biparêze û bihêle ku li berî destê te bikuje Tu dikarî avê sar li ser destan an rûyê xwe bigerînî, an jî duşeke germ-sar bigirî
• Guhdan: guhdana stranê xwe ya hez kirî, an jî dengên rahat dikeve guhdarî – mînak: dengê deryayê, biharê, baranê, daristanê

Girîng e ku ev stratejiyan bi demekî kurt alîkar bin û bi demekî dirêj ziyan nekin. Armanca wan ev e ku tu ji rewşa qefilî ya tirs û panîkê derkevî û paşê karibî çalak bibî û li dijî xetereya radestkirinê bişewitî.

Tirs ji radestkirinê dikare bîrên nexweş ên revînê, şer û şopandina berê jî çalak bike. Tirse radestkirinê bi xwe dikare cewrêkanê çêke. Terapiya jiyana rûhî ya profesyonel dikare alîkariya mezin bike. Lê bi taybetî bo kesên bi “Duldung”, wergirtina terapiyê pir zehmet e. Li Sachsen hene navenda şêwirmendiya psîkososyal (PSZ), ku dikarin zû alîkariyê bidin û wergêr jî hene.

Heta li wir jî tu hewceyî çend hefteyên bisekininê yî. Ji ber vê yekê, li vir tu dikarî agahiyên pirzimanî bibînî li ser nexweşiya rûhî, traûma û panîk – û ev çi dikarî xwe bikî da ku xwe baştir hest bikî.

7Pirtûka serhêl a serhêl (free online book) ya WHO (Rêxistina Tenduristiya Cîhanê): Guhertin, hînkirin û destûran bi wêne, nivîs û deng

Vîdyo li ser Tapping (zimanê ne pêwîst e)

Vîdyoyên bi zimanên 17-an ji bo penaberan li ser traûma

Destûrên deng û nivîs ji hêla Refugee Trauma Help

Mezinahî: Ne bimîne bi tirsê xwe tenê!

• Bi kesên din re civî
• Axiv bi wan re li ser hisên xwe
• Alîkariyê bixwaze
• Derkeve û bi gubare bibin (riya sportê, bisekine, herik)
• Çend kesan bi alîkariyê li dijî radestkirinê jî hêz dikin – bi wan re hebûn dikare hêzê te zêde bike Tu dikarî tiştek bikî!

Heger tu kesek nas nakî, li vir tu dikarî têkiliyên yekem bi penaberên siyasî çalak û alîkaran bistîn.

Hene rêyên cuda yên ku bi “Duldung” (rêzefermana demkî) dikarî dest bi “mayînê” (Aufenthaltstitel) bikî. Gelek caran ev tiştên jêr pir girîng in:

• Nasnameya te zelal be, herî baş e heger pasport heye.
• Tu ne sûcên giran kiribî.

Gelek caran jî ev alîkar e heger tu kar dikî, bi xweberî (ehrenamtlich) alîkariya komê dikî û kesên zêdetir dizanin ku dixwazin alîkariya te bikin. Ev dibêje “teqezkirina baş” (gute Integration). Ev tenê yek berfirehkirin e da ku tu bibînî çi şans hene. Ew na mane ku otomatik mayînê tê dayîn — tu divê her carê daxwazê bidî û belgeyên girîng pêşkêş bikî. Tu tenê ew demê asayî dibî ku biryara pozîtîf li ser daxwazê mayînê wergirtî.

Çi cureyên mayînê hene?

Ev paragraflên qanûna mayînê dikarin ji te re alîkar bin:

• §25a (bo ciwanan) û §25b (bo mezinan) – heger tu herî kêm 3 sal li Almanyayê bimînî û “teqezkirina baş” hebû.
• Heta dawiya 2025: §104c – “Mayîna şansê” – heger tu herî kêm ji 31.10.2017 ve li Almanyayê dijî.
• §60c – Duldung bo fêrgehê, an §16g – Mayînê bo fêrgehê ya karî (ausbildung), heger tu li fêrgehekî 2-3 salan bixwînî.
• §19d – Mayînê piştî fêrgehê: tu divê di wê profesyonê de kar bikî ku li wir fêr bûyî.
• §60d – Duldung bo kar: heger tu ji 2022 ve an zêdetir li Almanyayê bimînî û herî kêm 1 sal bi “Duldung” kar kirî be. Heger tu dixwazî van mayînan wergirî, pasportê pêwîst e. Ne dereng bidê rêveberiyê!

Her gav pêşî bi şêwirmendekî re biaxiv!

Torê “Welcome to Europe” agahiyên li dijî tirsê çêkirine da ku her kesê ku li ber şerê mayînê ye, alîkariya bixwîne. Li vir brosûrê bi Almancî û Îngilîzî heye:

Mayînê bi rêya komîsyona rewşê kêş (Härtefall-Kommission) Ji bo parêzgeha Sachsen, brosûrek bi 11 ziman heye ku zêdetir agahîyê dide

Mayînê bi sedema malbatê

Tu dikarî ev mayînê bistî heger tu zarokan heye an jî tu bi kesekî zewicî/bizewicî yî ku mafê mayînê li Almanyayê heye an Alman e. Carekê divê tu vegerî welatê xwe û li wir visa bixwazî û paşê vegerî Almanya.
Heger zarokan hene, tu divê nîşan bidî ku tu alîkariya mezinbûna wan dikî. Rêveberiya xwerû dikare testê DNA bixwaze ku nasnameya biologîk rast e an na.
Tu dikarî “Duldung” bistî heta zarok tê zayîn an jî heger tu hemû belgeyên zewicînê heye. Lê divê tu bi rêveberiyê daxwazê bikî.
Pir girîng e ku tu bi şêwirmendekî an parêzkarê qanûnî (avokat) re alîkariya bistî!

Daxwaza penaberiyê ya nû / Daxwaza dubare §71 Qanûna Penaberiyê

Heger rewşa li welatê xwe zêde guherî bû an tu belgeyên nû hene ku tê de nîşan dide tu li wir bi tirs dijî, tu dikarî daxwaza dubare bidî. An jî heger tu pêşî nikaribûyî tiştên rast bibêjî, ev dikare fursêtekî nû be. Divê bi alîkariya parêzkaran an şêwirmend re vê daxwazê bikî! Tu nebijî xwe tenê bimînî û birêvaniya daxwazê bidî, pêşî alîkarî bistî.

Parastin ji radestkirinê bi sedema nexweşiya giran §60 beş 7 Qanûna Mayînê

Heger tu bi nexweşiya giranê ya laşî an rûhî (mental) dijî, radestkirin dikare jiyana te bi xetere bike. Divê parastinê bistî.
Rêveberiya xwerû difikirin ku tu baş î – tu divê belge bidî ku nexweş î. Gelek caran belgeyên nexweşiyê tên red kirin. Tu hewceyî raporek taybet a bijîşkî yî. Ev rapor dikare heftiyan bigire. Di nexweşiya rûhî de hêviya çêkirinê jî zêdetir dem digire. Heger tu tenê belgeya “Krankenbehandlungsschein” ji deriyê civakê (Sozialamt) heye, çêkeriya nexweşiyê jî zor dibe.
Ev pêvajoyê ne hêsan e û demê pir digire heya tu belgeyên rast bi rêveberiyê bişînî. Heger tu rapora bijîşkî wergirt, divê herî dereng di 2 hefteyên pêş de bidê rêveberiya xwerû.
Ji kerema xwe vê agahiyê nîşan bide bijîşkê xwe bo çêkirina vê rapora taybet a bijîşkî:

Li vir tu dikarî agahdar bî derbarê dema vegerandina bi komê (Sammelabschiebung):

Tu dikarî xwe veşêrî û li cihê din bivêjî. Lê her çendê, divê tu hîn jî bi randevû yên li deriyê xwecihê bisekî – an jî bi sedema rast avakirî randevûê betal bikî, mînakî heke tu nexweş î.

Dixwazî bizanî ka polîs heya tu li malê tune bûyî hatiye an na? Kesên xwedî bawerî, mînakî cîranên xwe, dikarin agahî bidin heke tu bi wan re peyivî. Heke tu bi tenê dijî, dikarî ji xwe re sedemekî bikî mînakî: sedema piçûk an mîjîyeke dirêj binavê deriyê bigire. Heke tu vê deriyê vê awayî derkeve, û paşê vegerî, tu dikarî kontrol bikî ka kesek hatibe deriyê vekirî an na.

W2eu brosûrekî nivîsandibe ku di nav de çend pêşniyarên girîng hene çawa dikarî vegerandinê bisekinî:

Agahiyên bi zimanên cûda yên li ser dijberiya vegerandinê jî tu dikarî li No Border Assembly bibînî:

Heye ku tu dikarî di Solî-Asayîlê de bimînî. Ev wateyê tu digerî li malê kesên din ku polîs nikare te bigere. Li vir tu dikarî zêdetir agahî bi zimanên cûda bistîn:

Jî hêye ku tu dikarî di Asayîlê Dêran de bimînî. Ev wateyê tu dijî li dikanê an malê pîspora. Polîs dizane tu li ku yî, lê nikare were te bigire. Ev agahdarî bi taybetî ji bo rewşa vegerandina bo welatekî din a EU-ê (li gorî rêzefên Dublînê) tê bikaranîn. Herî baş e heke tu jixwe têkiliyekî kesane bi endamên dikanê an pîspor(ê) hîn hebî. Li vir tu dikarî agahdariya destpêkê bistîn:

Heger jî ew terse û stresê çêdike, tu dikarî xwe amadekirî ji bo radestkirinê.

Polîs dikare jî di şevê de bê; ew demê divê her tişt zû were kirin. Ev agahiyên dikarin ji te re di dema radestkirinê de alîkar bin û bi baştirîn awayî ew jî asteng bikin:

• Tiştên herî girîng amade bigire: derman, belge (şehadetnameya zarokan, belgeyên tebijî, paspor û hwd.)
• Bi kesekî ku tu bi wan temamî dilsozî û bawerî te heye, re bizanî ku tu dikarî di dema xetereyê de wan bang bikî. Nav û hejmarê telefonê wê kesê û jî parêzkarê xwe (avokat) bi rûnî binivîse û li deriyê bikeve.
• Heger tu hate radestkirin, ev kesê ku tu bi wê bawerî te heye dikare tiştên ku tu nikaribî bistî û an jî ji bîr kiri, ji bo te bişîne.
• Tu gelek kesan dizanî ku dikarin di dema xetereyê de zû bên serê te û radestkirinê asteng bikin? Heger belê: bi hev re plan bikin ku kîyan tu dixwazî agahdar bikî. Ev kes dikare agahdariya ji te wergirtî bi kesên din re radibêje (girêdana telefonê).
• Zêdetir caran tu nikarî her kesên ku radestkirinê asteng bikin bibî. Lê jî tu dikarî kesekî an çend kesan agahdar bikî ku bên, alîkariyê bidin û wek şahîd (şahit) bebin.
• Hûn hewcedariyên belgeyan heye ku nîşan dide tu an malbata te ne divê radestkirin? Wan amade bigire ku bi zû nîşan bidî. Mînak: raporên bijîşkî, biryara dadgehê, defterê dayîkbûnê, nameyên desteya fermî an avokatê.
• Hêdî hêdî bi avokatê xwe û kesên ku alîkariyê te dikin bihevre bibe. Bizanê ku wan belge û agahiyên nû hene ku dikarin ji te re alîkar bin da ku tu bimînî, mînak: peymana karê, belgeyên tebijî..

Heger dixwazî, tu dikarî şêweyên ku di vê qutiya acîl de hene bi navê xwe nivîsî û bidî kesekî ku tu bi wê bawerî te heye. Ew kes dikare di dema radestkirinê de zû bersiva bidê heger tu demê xwe winda kirî bî.

Li vir hene têkilî bi rêveberiyê, dadgeh û siyasîyan. Ev kes dikarin ji bo te alîkaran bang bikin heger tu têyî radestkirin.

Bi malbatê xwe, hevalan an nasên xwe biaxiv ku ew çawa dixwazin û dikarin alîkariya te bikin û qutiya acîl jî wan nîşan bide.

Zêdetir caran radestkirinê bi şewatî tê dike. Gelek kes li Saxonyê bi vê tiştê zanînî tuneye. Tu dikarî bi alîkariya alîkaran radestkirina li ser xwe bi gelemperî rûmet bikî. Hinek caran ev jî dikare radestkirina berdewam asteng bike. Lê jî girîng e ku kesên zêdetir fêhm bikin ka radestkirin çiqas xerab e.

Li vir hene şîretên bo protesto û karên gelemperî li dijî radestkirinê.

Bifikire ka tu dixwazî çi agahiyan bi gelemperî parve bikî û bi alîkarên xwe re vê tiştê biaxiv.

Ma wan dikare ev agahiyan belav bikin, mînak:

• Radestkirin çawa bû, çi başîhat?
• Jiyana te li Almanyayê çawa bû? (kar, dibistan, karê xweber, nexweşî, sûc…)
• Tu bo çi hatî revîn? Di vegerê de tu ji kîjan tiştan tersi dikî?
• Tu dixwazî navê xwe an wêne, name, video ji xwe bi gelemperî nîşan bidî an na?

Polîs dikare ji gelek cihanan te bigire bo vegerrandinê, mînakî ji malê, di demek danûstendina li idareyê de, li cihê karê te an jî li rêgê. Heta li malbata te an hevalan jî polîs hewl dide ku te bigire, heger navnîşana wan bizane. Çimkî hemû navnîşanên ku dernek (mînakî Derfeta Civakî, Derfeta Xelatê, BAMF, an Şaredarî) dizanin, dikarin bibe cihên xeternak. Polîs dikare di her demê rojan de were, pir caran di serê sibehê zêde zû de tê. Gelek caran ev rewş derbas dibe ku vegerrandinê nikare bê rawestandin. Ji demê ku polîs te digire heta vegerrandinê bi balafirê, tenê çend saetên kêm hene.

Di vê belavokê de hûn ê agahdarî bibînin ka hûn dikarin çi bikin ger hûn di dersînorkirinek berdewam de ne:

Polîs li ber malê ye?

Bi tevahî aram bimîne û ronahiyê qey bike!
Heger tu yî ew kes ku dixwazin vegerînin, derî veneke heger tu naxwazî vegerrîn.
Heger kesên din jî li malê dijîn ku ew xofê vegerrandinê nînin, wan dikare bi polîs re biaxivin an jî wan tê da malê derbas bibin.
Tu dikarî xwe li odeya hevalekî xwe veşêrî û derî odeya xwe bigire.
Piştî vê, zû herî zû avukatê xwe an alîkarên xwe agahdar bike. Tu zorê pêdivî yî alîkarîya mezinê. Heger polîs çarekê hewl dida, piranî caran paşê dîsa tê û hewlê dîsa dide!

Polîs li malbate/kompela xwe?

Amade bûn zîvirî bi giranî ye!

Bizinîyanş ku kî hinekî peyama nagatif ji BAMF wergirtine û li dijî vegerrandinê nehatine yasa kirin.
Di kompelê de, kîjan cihên veşartî hene ku dikarî bi lez were?
Kîjan karûbarên civakî an security-yan baş in û dikarin alîkarî bikin? Bi wan re axivîn!
Li ser demên vegerrandinê bihêlî bibe! Ev te agahdar dike ka polîs kî roj dikare campê bikeve. Agahî dikarin ji Instagram, Facebook an Telegramê bigirin:

Polîs te ji cihê karê digire:

Ji bo ku polîs bikeve ofîs an zeviyê karê te, divê fermana lêgerînê hebin. Ji serokê xwe an jî serkarê xwe bixwaze ku ev ferman ji polîsê daxwazê.
Tu dikarî hevalên karê xwe agahdar bikî ku polîs te ne bi sedema sûcê digire, lê polîs bi awayekî dijminî û şermezaran bi tema vegerrandinê tê agirandin.
Heger karê te dikare sedemek bo mayînê li welatê be, ji hevalên karê xwe bixwaze ku kontrakta karê, slipê meha nû, an jî nameyek piştgiriya te ji bo avukatê te an alîkarê te bi e-nameyê bişînin.

Polîs te li deriyekê idareyê digire an jî di kontrola rê de:

Heger xetere vegerrandinê giran e, divê tu her dem bi hevalekê an kesekê piştgirê biçî nav civînê li deriyekê idareyê û bi tenê nebe. Ew dikarin li derve ya idareya xelatê û di ofîsa karmendê de temaşe bikin ka polîs li wir e an na, û bi veşartî te agahdar bikin.
Heger tu nikarî biçî civînê, divê ew qebûl neke û bi e-nameyek wî rojeke vê civînê ya ji bo idareyê şandibe.
Divê sedemek girîng hebin (mînakî nexweşî) û belgeyê wan (mînakî rapora nexweşiyê ji doktorê). Heger tu bi bêsedem civînê neçî, idare dikare te wekî “penaberê firarî” îlan bike û te bi lêgerînê daxwaz bike. Ev wateyê ku polîs dikare te di her derê de bigire û tu dikarî bi asanî hate binçavkirina zindana vegerrandinê.
Heger polîs te bigire, tu mafê te heye ku bi avukatê xwe an alîkarên xwe telefon bikin.

Ji kerema xwe her hewl an vegerrandinê bi navenda binçavkirina vegerrandinê ya Rêxistina Penaberên Saxony (Sächsischer Flüchtlingsrat) ragihîne:

Ji bo gelek kesan ew şok e: Polîs hatine. Gelek polîsan dikarin bin û lê belkî wan rastî ne. Ew têgihiştin çawa rewşa te giran e. Wergerkarên jê hindik in. Piranî caran bi polîsan re zor tê axaftin û têgihiştin çi dixwazin.

Di vê belavokê de hûn ê bêtir agahdarî li ser polîs û dersînorkirinan bibînin.

Heger zor be, hewl bidin aram bimînin. Polîs dikare jî bi zor berde, te grîşteyan bike an jiyana malbatê cezb bike heger wan te tê dibînin dehşetdarî.

Kî polîsa serok e? Bi wî re bêdeng axivîn. Pir giring e ku ev çend pirsên bin:

• Yekê malbatî li malê nîne? Polîs çawa dixwaze ku malbatê bên parçe kirin?
• Kesek nexweş e an jêyn? Ma belge heye? Ji polîs daxwaz bikin ku carekî din doktorê bixin, da “vegerrtiya seferê” (saziya rêgerînê) kontrol bike.
• Kesek li malbatê rûmetnameya mayînê heye (residence permit) an siisena destûra fêdeyînê yê fêrzênî ye (Ausbildungs‑/Beschäftigungs‑Duldung)? Ma daxwaza azilê jî vekirî ye?
• Kesek xweş nîne, mînakî panikê tê de? Daxwaz bike ku taksîmek liser xizmeta we bêt.

Hewl bidin agahî bicîh bikin:

• Ma hûn bi otobûs dê bûn re vegirin an gelek caran bi balafirê?
• Ji kîjan balafirê te radigirin û kîroj kîrojê balafirê ye?
• Ma berî wê hûn polîsgehekê têxin?
• Armancê vegerrandina we çi ye? Ma hûn di kîjan bajarê de diguhin?

Her kes dikare 20kg kişî bike. Ew tiştên herî girîng bîne: derman, belgeyên navxane (binkirina zarokan, belgeyên nexweşî, pasportî û hwd.), cil û bergê rojên yekem.

Polîs dikare para te bistîne. Ew ji bo tevahîya huna vegerrandinê ji te re xerç dikin. Ew jî dikarin tevsayî dike belgeyên te ji xwe bike. Heger te rastî vegerrandinê tê hêrs, para xwe bi kesek dilsoz bidin. Ew dikare bi wê para avukatê bejê an piştgirî bike pişta vegerrandinê şand. Polîs divê belgeyek bidê te heya ew tişt ji te bistîne. Bi vî belgeyê alîkarê te an avukat dikare kontrol bike ka polîs eger destûrina xwestin çi qasê heye.

Piranî caran polîs têlefonê te jî digire. Herî baş e ku tu dikarî têlefon yekê din tê derînin. Heger dikarî, li veşartî qey têlêfona tê de vedigerîne. Lê werde herî kêm hewl bidin ku yek car telefon bikin berî ku polîs têlefonê te bigire: Têlefona kesek di dilê tebînin bi wan an avukatê xwe bike. Heger bêje bikem, ji alîkar û avukatê te hewl dane. Tu dikarî jî hevalan an dostên xwe li wergerrandina we telefon bikî, da ew we bixin vegireke vinan an cîhê xweyan bike navçeyê we.

Tu an alîkarê te jî divê Navenda Lêkolîna Vegerrandina Homî (Abschiebe-Beobachtungsstelle) têkilî bikin. Wan agahdar bikin ser rewşa xwe û pirsa bikin ka ew çawa dikarin alîkarî bikin.

Polîs piranî caran kesan di destê polîsgehê de digire. Piştî vê polîs dikarin wan bigrin balafirê an otobûsê ku dê vegerin. Vegerrandin bê guman gelek saetan digire. Ew dem dikare alîkar û avukatê te bikar bîne da bidin şerî rewşê ya hukûkî vegerrê prebke. Lê wan nêzîk in û expan da xebit. Hê jî dixêle telefona xwe bikar bîne! Ew dikarin danûstendina azilê ya pêşîn bo BAMF an daxwaza fêzelkirinê bo Ausländerbehörde… an ankarîkirina darzî ya dijî vegerrê bo Dadgeha Îdarekirî bide.

Heger tu bibînî ka şansê xwe ya hukûkî tune, te dikare vegerrê jî bi şopandina din bisekine. Lê hişyar be: Polîs piranî caran bi zor û styek tê agirandin!

• Tu dikarî hewl bidî xwe biparêze u qut ji wezîfê vegerê.
• Hevalan dikarin alî tek ve dibêjin polîs jî biparêze.
• Tu dikarî di balafirê de bigerin ku xwe li kursî ne dan?

Bifikire çi ji te û malbata te herî baş e: Ma hûn dixwazin bêhin herî zû vegerin û kêmî ya zorê gihîstin? An ma hûn dixwazin hemû tiştên ku dikarin bikin da saetên dawî bidomînin û herî dawî şansê xwe bidomînin vegerrê girtin? Hişyar be: Heger te hewl bidî zorê çêtir an bilindtir hewildan û vegerr lê bigihîne, dikare tê piştî biharastên vegerrê (Abschiebehaft) bûn û ji malbatê jê hatin parçe kirin.

Kerema xwe vegerrandin an hewlê ji bo wê li bendê Beobachtungê ya SFR e.V. ragihîn:

Ji bo vegerandinê dikare tu çend roj an heta 6 meh di girtîgehê de bimînî. Girtîgeha vegerandinê ya li Saxony li Drezden e. Heke tu ne qebûlkirîyeke sûc kiribî, jî tu dikarî were girtin. Polîs dikare ji malê an jî li deriyekê bi randevûyê bigire. Paşê tu têyî li dadgehê bo guhêrdinekê.

Pêdivî ye ku parêzer(ê) an kesek ku tu bi wî/wê bawerî dikî di dema guhêrdinê de li cih be. Tu divê vê daxwazê di destpêka guhêrdinê de bikî! Tu jî dikarî parêzerê taybetê daxwaz bikî.

Di girtîgeha vegerandinê de tu mafê şêwirmana qanûnî yê bi parêzer(ê) û têkiliya “Gruppa Têkiliya Girtîgehê ya Vegerandinê” ya li Drezden heye. Tu dikarî bi karûbarê civakî (Sozialdienst) re biaxivî û şêwirmana qanûnî û civakî bixwazî.

Agahî û têkiliyên zêde:

Çend xetere heye?

Heke tu Duldungê hêşyarî yê bîne, dikarî were vegerandin û jî berî vê vegerandinê were girtin. Heta heke tu gelek salan li vir bimînî an daxwazek bo mayînê kiribî, deriyê xwecihê dikare vegerînin û berî wê tu bigirin.

Xetere mezin e:

• Heke berê vegerandin têk çûye, ji ber ku tu li malê nebûyî an randevûyên deriyê xwecihê jêbirîbû.
• Heke tu di çend welatên EU de daxwaza penaberiyê kiribî.
• Heke tu dijî vegerandinê têkoşîyî kiribî.
• Heke deriyê xwecihê dizane tu nav an pasportê şaş dayibû.
• Heke tu çûyî ji malekê din û mehên zêde xwe ragihandin ne li deriyê xwecihê an li karûbarê civakî.
• Heke polîsa federal li sinorê te digire û tu vizayê nînî an mafên penaberiyê nîn in.
• Heke tu zilam î: Niha (di 2024 de) li Saxony jin û zarokan neyên girtin.
• Heke tu sûcek kiriye – her çend vê ne şert e bo girtîgehê.

Tu çi dikarî bikî?

Heke tu têrsî ji vegerandin an girtîgehê, bixwîne şêwirmankarek:

Nav û têkiliyên parêzer(ê) û kesekê ku tu bi wî/wê bawerî dikî, her dem bi xwe re bîne. Li vir tu dikarî şablonekê ya ji bo “kesê bawerî” di girtîgehê de bibînî:

Heke tu digirîn, bi hewlê bidê ku wan agahdar bikin û ew bi guhêrdinê bidin.

Deriyê xwecihê dixwaze dadgehê bawer bike ku tu dixwazî berê vegerandinê bixwî. Ew belgeyan dide dadgehê ku tu xwe veşartî. Deriyê xwecihê vê dibêje “veşartin” (Untertauchen). Li brosûra me ya Dublîn tu dikarî zêdetir fêm bikî.

Guhêrdin di dadgehê de:

Berî ku tu were girtin, polîs te têgihîştinê dadgehê da ku guhêrdinekê were kirin. Di vê guhêrdinê de derbarê sedemên penaberiyê te axivîn nabe! Mijar ew e: dadgehê bawer dike ku tu xwe veşartî an na. Tu divê bi rastî bibêjî ku tu amade yî her dem xwe ragihînî û tu ne dixwazî vegerandinê ji destê berdîtî. Heke tu ne têgihîştî girtin, bi lezê bi şêwirmankar an parêzeran re têkilî bide.

Di girtîgeha vegerandinê de çi dibe?

Tu bi bijîşkek kontrol têkirin da ku bibîne tu saxî yî ji bo girtin û vegerandinê. Heke tu nexweş î an derman hewceyî, vê bijîşkê re bibêje. Tu dikarî bi parêzer, Grûpa Têkiliyê, şêwirmankaran bo prosedura penaberiyê ya nû, psikolog, an kesekê dîn re (wekî ruhanî) civî bî. Karûbarê civakî divê alîkariyê bidê. Hemû tiştên xwe û pereyê destê xwe divê bidî. Heke tu zêdetir ji 200€ hebe, wan dê jî paş vegerandinê xwe bidin. Tu divê mobîlê xwe jî bidî. Lê dikarî daxwaz bikî ku bo demek kurt mobîlê were danîn da ku hejmar û têkiliyên xwe binivîsî, şîfreyan an belgeyên mobîlê xwe bişînî parêzer an alîkaran. Tu dikarî saetekê li rojê ji interneta hêdî bi kar bînî. Jî dikarî telefona hêsan bikirê û bi wê re telefonî bikî. Bi lezê têkilî bidê parêzer, alîkaran an Grûpa Têkiliya Girtîgehê, da ku wan alîkariyê bidin.